Υδατόσημο είναι το απλό ή σύνθετο μοτίβο που δημιουργείται κατά την κατασκευή του χαρτιού και διακρίνεται σε διερχόμενο φως.
Τα υδατόσημα χρησιμοποιήθηκαν από το 13ο αιώνα ως σήμα της τεχνολογίας και της ποιότητας του χαρτιού και κοσμούν το μεγαλύτερο μέρος των ιστορικών χειρογράφων, βιβλίων, σχεδίων και χαρακτικών που φυλάσσονται σε βιβλιοθήκες, αρχεία και μουσεία. Η μελέτη των υδατοσήμων συμβάλλει στην έρευνα της ιστορίας του χαρτιού και τη χρονολόγηση των ιστορικών εγγράφων.
Στην έρευνα που πραγματοποιείται από το 2008 στην Κεντρική Υπηρεσία των Γενικών Αρχείων του Κράτους (Γ.Α.Κ.), με αφετηρία τα εμβληματικά αρχεία της επαναστατικής περιόδου και των πρώτων χρόνων του νεοελληνικού κράτους, τα υδατόσημα αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για το χαρακτηρισμό και την κατηγοριοποίηση των διαφορετικών τύπων του χαρτιού.
Το 2016, για την οργάνωση και τη διαχείριση των πληροφοριών που συλλέγονται, δημιουργήθηκε η βάση δεδομένων για τα υδατόσημα των Γ.Α.Κ., σύμφωνα με το International Standard for the Registration of Papers with or without watermarks (έκδοση 2.1.1/2013).
Το 2018, για τη διάθεση των πληροφοριών στο κοινό, ξεκίνησε η ανάπτυξη οικείας ψηφιακής πύλης των Γ.Α.Κ., έργο πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα (υπό κατασκευή).
Τον ίδιο χρόνο, με σκοπό τη γνωριμία του κοινού με τη δράση αυτή των Γ.Α.Κ., η Κεντρική Υπηρεσία διοργάνωσε ημερίδα με τίτλο: "Ιστορίες του χαρτιού στον ψηφιακό κόσμο - Tα υδατόσημα των Γενικών Αρχείων του Κράτους.
Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε εδώ: Αφίσα / Δελτίο Τύπου / Πρόσκληση / ΠρόγραμμαΠαράλληλα, το 2019, σε συνεργασία με την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών, τα δεδομένα των Γ.Α.Κ. αναρτήθηκαν στη διεθνή πύλη υδατοσήμων Bernstein – The Memory of Paper.
Επισκεφτείτε εδώ την πύλη:
http://www.memoryofpaper.eu:8080/BernsteinPortal/appl_start.disp
Οδηγίες πλοήγησης στα υδατόσημα των Γ.Α.Κ.:
→ επιλογή γλώσσας πλοήγησης και αναζήτησης
π.χ. ελληνικά και στη συνέχεια κατάλογος/απλή ή σύνθετη αναζήτηση/GSA (General State Archives)/αναζήτηση, για να εμφανιστεί το σύνολο των καταγραφών των Γ.Α.Κ.
Για κάθε καταγραφή, πατώντας στο σύνδεσμο αριθμός αναφοράς, αναδύεται παράθυρο με τα βασικά πεδία πληροφοριών που διαθέτει η πύλη.
Εκεί, ο σύνδεσμος μετάβαση σε General State Archives, Αθήνα, Ελλάδα, εμφανίζει τη φόρμα με τις εκτενείς πληροφορίες για την ιστορία και την τεχνολογία του χαρτιού και του υδατοσήμου, όπως επίσης και οπτικό υλικό.
Η πύλη Bernstein – The Memory of Paper, συγκεντρώνει βάσεις δεδομένων από πολλούς φορείς, μεταξύ των οποίων τα Γ.Α.Κ. Η επιλογή των επιθυμητών βάσεων δεδομένων πρέπει να προηγείται οποιασδήποτε αναζήτησης για τον περιορισμό ή τη διεύρυνση των αποτελεσμάτων.